التقاط فرهنگی و زبانی در متون ترجمه ای و غیر ترجمه ای

الف- موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): التقاط (دوگانگی) یکی از موضوعات مهم در مطالعات ترجمه است که غالباً از جنبه های نظری مورد بررسی قرار گرفته و نمود آن در سطح متن از نظر دور نگه داشته شده است. پژوهش حاضر تلاشی است برای یافتن نمودهای التقاط در سطوح مختلف متن و ارائۀ طبقه بندی ای جامع و کامل از این نمودها. نامشخص بودن ارتباط مباحث نظری مربوط به این پدیده و نمودهای آن در عمل نیز انجام پژوهشی در این حوزه را به امری اجتناب ناپذیر بدل ساخته است. ب- مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها: چهار رویکرد و چارچوب نظری نسبت به مفهوم التقاط در مطالعات ترجمه وجود دارد که عبارتند از 1) التقاط در مفهوم ویژگی مقبول ارتباط بینفرهنگی، 2) التقاط در هویت فرهنگی-اجتماعی، 3) التقاط به عنوان ویژگی منفی ترجمه ها ناشی از تداخل متون مبدأ و 4) التقاط زدایی، و در این پژوهش نمودهای التقاط در پرتو تمام این رویکردها مورد بررسی قرار گرفت و به سؤالات زیر پاسخ داده شد:  نمودهای التقاط در متون تولید شده توسط مترجمان ایرانی و مهاجر چیست؟  چه تفاوت هایی میان نوع و میزان التقاط در متون تولید شده توسط مترجمان ایرانی و مهاجر وجود دارد؟  تا چه اندازه یافته های این تحقیق با رویکردهای پژوهشگران برجسته مطالعات ترجمه در این خصوص هم راستا است؟ پ- روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روش های نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: پدیدۀ التقاط در پیکره ای متشکل از یازده رمان و مجموعه داستان کوتاه (تولید شده در ایران و دایاسپورا) و در دو سطح کلان (پیرنگ و شخصیت داستان ها) و خرد (پاراگراف، جمله، گروه و واژه) بررسی شد و نمودهای التقاط در قالب چهار رویکرد مختلف به این پدیده طبقه بندی گردید. ت- یافته های تحقیق: بررسی نمودهای دوگانگی در پیکره تحقیق نشان داد که به لحاظ نوع و میزان التقاط هیچ تفاوت معناداری میان متون تولید شده در دایاسپورا و در وطن وجود ندارد. در حقیقت، بر خلاف پیش فرض آغازین تحقیق مبنی بر اینکه تنها متون تولید شده در دایاسپورا دارای التقاط هستند، و متون تولید شده در وطن از این ویژگی برخوردار نیستند، معلوم گردید که دایاسپوریک بودن فرد منوط به حضور فیزیکی وی در دایاسپورا نیست، بلکه تسلیم شدن در برابر فرهنگ دیگری سبب دوگانه شدن فرد می شود، و این تسلیم شدن هم می تواند در دایاسپورا (دایاسپورای عینی) رخ دهد و هم در وطن (دایاسپورای انتزاعی). ث- نتیجه گیری و پیشنهادها: دیگر پژوهشگران می توانند موارد زیر را مورد مطالعه قرار دهند:  فرضیۀ گذرا بودن ویژگی التقاطی متون  فرایندهای دخیل در ترجمه متون التقاطی (حفظ التقاط، التقاط مجدد، التقاط زدایی)  تکرار پژوهش حاضر با پیکره ای متشکل از سایر انواع ادبی (شعر، نمایش نامه، ...) و یا با بررسی پیکره ای چندرسانه ای